ایجاد صدای مزاحم برای همسایگان در ساعات استراحت؛ آیا جرم است؟
چکیده
یکی از مصادیق بارز سلب آسایش عمومی در
زندگی شهری، ایجاد صداهای آزاردهنده در ساعات استراحت شبانه یا ایام تعطیل است.
پرسشی که به‌طور جدی مطرح می‌شود این است که آیا چنین رفتاری از منظر حقوقی و
قانونی در ایران جرم‌انگاری شده است؟ این مقاله با بررسی دقیق مواد قانونی از جمله
قانون مجازات اسلامی، قانون هوای پاک، و مقررات مربوط به حقوق همسایگی، به تبیین
ماهیت حقوقی این نوع از مزاحمت‌ها و ابزارهای مقابله با آن می‌پردازد.
1.
مفهوم آلودگی
صوتی و صدای مزاحم در حقوق ایران
آلودگی صوتی به هر نوع صدای ناهنجار و
نامتعارف گفته می‌شود که بیش از حد استاندارد در محیط منتشر شده و موجب اختلال در
آسایش جسمی و روانی افراد می‌گردد. از منظر حقوقی، آلودگی صوتی
ممکن است جرم، تخلف یا عنوان حقوقی مستقل محسوب شود، بسته به اینکه تحت کدام قانون
و در چه زمینه‌ای مطرح گردد.
2.
تحلیل ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی
ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) در خصوص مزاحمت ملکی
چنین مقرر می‌دارد : ” هرکس به وسیله صحنه‌سازی یا
ایجاد مستحدثات یا موانع، تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق برای دیگری ایجاد
نماید، به مجازات محکوم می شود .“
نکته مهم: بر اساس رویه قضایی، مزاحمت در این ماده باید ماهیت
فیزیکی و ملموس داشته باشد، مانند تصرف غیرمجاز ملک، تخریب، یا سد معبر. بنابراین، صدای ناهنجار به‌تنهایی مشمول این ماده
نیست مگر آنکه همراه با تصرف یا تجاوز به ملک باشد.
3.
قانون هوای
پاک و جرم‌انگاری آلودگی صوتی
ماده ۲۹ قانون هوای پاک مصوب ۱۳۹۶، به‌طور مشخص آلودگی صوتی را در زمره جرائم زیست‌محیطی
قرار می‌دهد.” ایجاد، انتشار یا توزیع آلودگی
صوتی مازاد بر حدود مجاز، ممنوع بوده و متخلفین طبق ضوابط قانونی با آن‌ها برخورد
می‌شود.”
بر اساس این ماده: تولید صداهای مزاحم توسط اشخاص
حقیقی یا حقوقی (اعم از کارگاه، تعمیرگاه، خودرو، تجهیزات صوتی، جشن و…) در
محدوده مجاز مسکونی، جرم تلقی می‌شود. سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری‌ها،
مسؤول نظارت، اعلام تخلف و ارجاع به مراجع قضائی هستند.
4.
ساعات
استراحت؛
جایگاه عرف و مقررات شهری در رویه عرفی
و برخی مقررات شهرداری‌ها (از جمله ضوابط ساخت‌وساز و آئین‌نامه‌های مدیریت
ساختمان‌ها)، بازه‌های زمانی زیر معمولاً به‌عنوان ساعات استراحت شناخته می‌شود: ساعات شب: از ۱۰ شب تا ۶
یا ۷ صبح ظهر تا عصر: معمولاً بین ۱۳ تا ۱۶ روزهای تعطیل رسمی ایجاد صدای بلند یا فعالیت‌های پر سر
و صدا مانند: کوبیدن میخ یا کار فنی استفاده
از وسایل صوتی با صدای بالا برگزاری مراسم یا جشن‌های شبانه در این ساعات، نقض
آرامش همسایگان تلقی شده و در بسیاری از موارد، طبق مصوبات محلی، قابل پیگیری
اداری و انتظامی است.
5.
نهادهای صالح
برای رسیدگی
با توجه به اینکه این تخلف می‌تواند هم
ماهیت اداری و هم جزایی داشته باشد، چند نهاد در قبال آن مسئولیت دارند: نوع مزاحمت صوتی مرجع رسیدگی ابزار قانونی
·
صدای کارگاه
یا تجهیزات صنعتی اداره محیط زیست / شهرداری
·
قانون هوای
پاک صدای همسایه در ساختمان مسکونی کلانتری / شورای حل اختلاف
·
قانون مجازات
اسلامی (در صورت تشدید) نقض مقررات مدیریت ساختمان مدیر ساختمان / هیئت مدیره آیین‌نامه
آپارتمان‌نشینی
6. ابزارهای
اثبات صدای مزاحم در دعوی آلودگی صوتی
شاکی باید ادله کافی و فنی برای اثبات
مزاحمت ارائه دهد. این ادله شامل موارد زیر است: ضبط
صدا یا فیلم از ساعات وقوع مزاحمت شهادت شهود یا همسایگان دیگر اعلام شکایت رسمی
به پلیس ۱۱۰ گزارش
کارشناسی محیط زیست یا صوت‌شناسی
7.
مسئولیت مدنی
در برابر ایجاد مزاحمت صوتی
مسئولیت مدنی در برابر ایجاد مزاحمت
صوتی علاوه بر جنبه کیفری، فردی که موجب صدمه روحی، عصبی یا اختلال در خواب و
آرامش همسایه شود، ممکن است مشمول مسئولیت مدنی نیز گردد و موظف به پرداخت خسارت
معنوی یا جسمی به متضرر باشد، در صورت احراز آسیب در دادگاه.
— نتیجه‌گیری ایجاد صدای مزاحم برای همسایگان در ساعات
استراحت، در نظام حقوقی ایران، در بسیاری از موارد جرم تلقی شده و قابل پیگیری
قضایی و اداری است. با اتکاء به قانون هوای پاک و
رویه‌های قضایی و شهری، شهروندان می‌توانند از طریق مستندسازی، گزارش به مراجع ذی‌ربط
و پیگیری از طریق مراجع صالح، برای حفظ آرامش محیط زندگی خود اقدام کنند. با این حال، راهکار بنیادین در این حوزه، ارتقاء
فرهنگ احترام به حقوق همسایگان و آشنایی عمومی با مقررات زندگی شهری است.
